Asgari ücret artışlarına bağlı olarak ortaya çıkan işgücü maliyetlerinin aşağıya çekilmesi amacıyla, 2016 yılından 2022 yılı sonuna kadar olan dönemde işverenlere belli şartlarla ve belli süreler için İşsizlik Sigortası Fonundan asgari ücret desteği sağlanmıştı. Asgari Ücret Tespit Komisyonu 1 Ocak 2023-31 Aralık 2023 döneminde geçerli olmak üzere asgari ücrette %54,6 oranında artış yapmak suretiyle asgari ücreti günlük 333,60 TL, aylık 10.008,00 TL olarak yeniden belirlemiştir.
Bu belirleme ile birlikte, sigorta primine esas kazanç (SGK matrahı) alt sınırı 6.471,00 TL’den 10,008.00 TL’ye, üst sınırı da 48.532,50 TL’den 75.060,00 TL’ye yükselmiştir. Doğal olarak bu durum, asgari ücretten çalıştırılan bir işçinin 2022/Temmuz-Aralık döneminde aylık 7.603,43 TL olan işveren maliyetinin 2023/Ocak-Aralık döneminde %54,6 oranında artışla 11.759,40 TL’ye yükselmesine yol açmıştır.
| 2023 YILI ASGARİ ÜCRETİN NETİ VE İŞVEREN MALİYETİ (TL / AY) | |
| NET ASGARİ ÜCRET HESABI | |
| ASGARİ ÜCRET | 10.008,00 |
| SGK PRİMİ%14 | 1.401,12 |
| İŞSİZLİK SİG. PRİMİ %1 | 100,08 |
| KESİNTİLER TOPLAMI | 1.501,20 |
| NET ASGARİ ÜCRET | 8.506,80 |
| İŞVERENE MALİYETİ (TL / AY) | |
| ASGARİ ÜCRET | 10.008,00 |
| SGK PRİMİ%15,5 (İşveren Payı) (*) | 1.551,24 |
| İŞVEREN İŞSİZLİK SİGORTA PRİMİ %2 | 200,16 |
| İŞVERENE TOPLAM MALİYET | 11.759,40 |
Asgari ücretin 2022 yılı ikinci dönemine göre, 2023 yılında %54,6 oranında artırılmış olması, işgücü maliyetlerinin azaltılması bakımından asgari ücret desteğini zorunlu olarak gündeme getirmiştir.
Bu bağlamda, 04.01.2023 tarihinde TBMM’ye sunulan 2/4810 esas numaralı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nin 4. Maddesi ile 5510 sayılı Kanuna eklenmesi öngörülen Geçici-94.Maddede işverenlere sağlanacak olan asgari ücret desteğine ilişkin düzenleme öngörülmüştür.
Yazımızda, kanun teklifinde belirtilen düzenleme çerçevesinde 2023 yılı asgari ücret desteği ile ilgili merak edilen hususlara açıklık getirilecektir.
Başlıklar
Soru-1: İşverenlere günlük ve aylık ne kadar destek verilecektir?
Kanun teklifinde öngörülen düzenlemeye göre, 2023 yılı Ocak-Haziran dönemi asgari ücret desteğinde çalışan sayısı ve sektör ayırımı yapılmaksızın tüm işyerlerine aşağıda belirtilen tutarda destek sağlanacaktır.
| İşyerinin Çalışan Sayısı | Günlük Destek Tutarı (TL) | Aylık Destek Tutarı (TL) |
| Tüm İşyerleri | 13,33 | 399,90 |
Soru-2: Asgari ücret desteğine esas prim gün sayısı nasıl hesaplanacaktır?
Asgari ücret desteğine esas prim gün sayısı, SGK işyeri tescil tarihi 2023 yılından önce veya sonra olmasına veya işyerinde toplu iş sözleşmesi olup olmadığına göre aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
| SGK İşyeri Tescil Tarihi | Asgari Ücret Desteğine Esas Prim Gün Sayısı Hesabında Dikkate Alınacak Günlük Sigorta Primine Esas Kazanç (SPEK) Tutarı | Açıklama |
| 2023 yılından önce tescil edilmiş olan işyerleri | 2022 yılının aynı ayında günlük SPEK tutarı 250 TL (aylık 7.500 TL) ve altında olan uzun vadeli sigorta kollarına tabi sigortalıların toplam prim gün sayısı | 2023 yılının ilgili ayında, en fazla 2022 yılının aynı ayında destek hesabına esas olan toplam prim gün sayısı kadar destektenyararlanılabilir. |
| 2023 yılı içinde ilk defa tescil edilen işyerleri | Günlük SPEK tutarı 333,60 TL 2.502,00 TL arasında olan uzun vadeli sigorta kollarına tabi sigortalıların toplam prim gün sayısı | |
| Toplu iş sözleşmesi olan işyerleri | 2022 yılının aynı ayında günlük SPEK tutarı 500 TL (aylık 15.000 TL) ve altında olan uzun vadeli sigorta kollarına tabi sigortalıların toplam prim gün sayısı | 2023 yılının ilgili ayında, en fazla 2022 yılının aynı ayında destek hesabına esas olan toplam prim gün sayısı kadar destektenyararlanılabilir. |
Soru-3: 2023 yılında sigortalı sayısı azalmış olan işyerleri asgari ücret desteğinden yararlanabilecek mi?
2023 yılı Ocak-Haziran döneminde destekten yararlanılacak ayda, 2022/Ocak-Aralık döneminde 4/a kapsamında uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki sigortalı sayısından daha az sigortalı çalıştırılması halinde asgari ücret desteğinden yararlanılamayacaktır.
Örnek-1: A işyerinin 2022/Ocak-Aralık döneminde uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortalı bildirimini 2022/mart ayında 100 kişi olarak yaptığını varsayalım. Söz konusu işyerinin 2023/ocak ayında sigortalı sayısı 95 ise bu işyeri 2023/ocak ayında asgari ücret desteğinden yararlanamayacaktır.
Örnek-2: Yukarıda belirtilen işyerinin 2023/şubat ayında sigortalı sayısının yeni işe girişlerle ile birlikte 105’e çıktığını varsayalım. Bu durumda, işyerinin 2023/şubat ayındaki sigortalı sayısı 2022/Ocak-Aralık dönemindeki en düşük sigortalı sayısının (100’ün) üzerine çıktığından, 2023/şubat ayında asgari ücret desteğinden yararlanabilecektir.
Soru-4: 2023 yılında asgari ücret desteğinden kaç ay yararlanılabilecek?
İşverenler asgari ücret desteğinden 2023 yılında Ocak-Haziran döneminde 6 ay süreyle yararlanabileceklerdir.
Soru-5: Prime esas kazanç tutarının eksik bildirilmesi durumunda nasıl bir yaptırım uygulanacak?
Sigortalıların prime esas kazançlarının herhangi bir nedenle 2023/ Ocak- Haziran döneminde SGK’ya bildirilmediğinin veya eksik bildirdiğinin tespit edilmesi halinde, yararlanılan asgari ücret desteği gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınacak ve bu işyerleri asgari ücret desteğinden kalan süreler için de yararlanamayacaktır.
Ancak, ilgili ayda 2023/ Ocak- Haziran dönemine aylık brüt asgari ücretin onda birini (1000,80 TL) geçmeyecek tutarda eksik prime esas kazanç bildirimi yapıldığının tespiti durumunda SGK tarafından yapılacak ihtar üzerine on beş günlük süre içinde söz konusu eksikliği gideren işyerleri asgari ücret desteğinden yararlanmaya devam edebileceklerdir.
Soru-6: Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin/Aylık prim ve hizmet belgesinin yasal süresi dışında verilmesi durumunda destekten yararlanılabilecek mi?
SGK’da gerek 2023 yılından önce, gerekse sonrasında tescil edilmiş işyerlerinde asgari ücret desteğinden yararlanılabilmesi için 2023 yılının Ocak-Haziran dönemine ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresi içinde SGK’ya verilmesi gerekmekte olup, bildirgenin yasal süresi dışında verilmesi halinde o aya ilişkin asgari ücret desteğinden yararlanılamayacaktır.
Soru-7: SGK’ya borcu olan işyerleri asgari ücret desteğinden yararlanılabilecek mi?
2023 yılı öncesinde SGK’da tescil edilmiş olan işyerleri, gerek cari aya için prim borcu, gerekse ödeme vadesi geçmiş borcu olsa dahi asgari ücret desteğinden yararlanabileceklerdir.
Buna karşın, ilk defa 2023 yılında SGK’da tescil edilmiş olan işyerleri asgari ücret desteğinden yararlanabilmeleri için hem 2023 yılının ilgili ayı için tahakkuk eden cari ay prim borcunu yasal süresi içinde ödemesi, hem de geçmiş dönemlere ilişkin ödeme vadesi geçmiş prim, idari para cezası ve gecikme cezası/gecikme zammı şeklinde bir borcunun bulunmaması veya borç varsa taksitlendirilmiş/yapılandırılmış olması gerekmektedir.
Soru-8: Muvazaalı işlem durumunda nasıl bir işlem yapılacak?
Mevcut bir işletmenin kapatılarak değişik bir ad ve unvan altında ya da yeni bir iş birimi olarak açılması veya yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak şekilde doğrudan veya dolaylı ortaklık ilişkisi bulunan şirketler arasında istihdamın kaydırılması, şahıs işletmelerinde işletme sahipliğinin değiştirilmesi gibi yöntemlere başvurularak asgari ücret desteğinden yararlanıldığının tespit edilmesi halinde, yararlanılan destek tutarı gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınacak ve bu işyerleri kalan süreler için de destekten yararlandırılmayacaktır.
Soru-9: Ev hizmetlisi çalıştıran işverenler de asgari ücret desteğinden yararlanabilecek mi?
5510 sayılı Kanunu’nun ek 9’uncu maddesi kapsamında ev hizmetlerinde 10 gün ve üzerinde sigortalı çalıştıran işverenler de, yukarıda diğer işverenler açısından belirtilen şartları taşımaları şartıyla 2023 yılı Ocak- Haziran döneminde asgari ücret desteğinden yararlanabileceklerdir.
Soru-10: Destekten yararlanmak için başvuru yapılması gerekiyor mu?
Asgari ücret desteğinden yararlanmak için işverenlerin herhangi bir başvuru yapmasına gerek yoktur. Yararlanılacak olan asgari ücret desteği tutarı, SGK tarafından otomatik olarak hesaplanıp, işverenlerin takip eden ay veya aylardan doğan sigorta prim borçlarına, yine SGK tarafından otomatik olarak mahsup edilmek suretiyle yararlanmaları sağlanacaktır.